Παρασκευή 23 Μαΐου 2008

Η δημοκρατική αποτυχία

Του Πάσχου Μανδραβέλη

Κι όμως! Αν ψάξει κανείς τις ρίζες της σημερινής κακοδαιμονίας του δημόσιου πανεπιστημίου θα τις βρει σ’ ένα δημοκρατικό άνοιγμα που έγινε το 1982. Ο νόμος-πλαίσιο για τα πανεπιστήμια είχε δημοκρατικές προθέσεις. Ηθελε φοιτητική συμμετοχή στη διοίκηση των ΑΕΙ. Ηταν η απάντηση στο αρτηριοσκληρωτικό σύστημα, όπου η παντοδυναμία της έδρας έδινε μεν μια ψευδαίσθηση τάξης, αλλά στην ουσία έπνιγε κάθε πρωτοβουλία στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Το πρόβλημα είναι ότι ο νόμος ψηφίστηκε και η συμμετοχική διοίκηση εκφυλίστηκε. Οι φοιτητικές παρατάξεις έκαναν πρώτα το πανεπιστήμιο πεδίο κομματικών ανταγωνισμών και κατόπιν χώρο φτηνών συναλλαγών. Μια δημοκρατική κατάκτηση κατάντησε σε άθλιο παζάρι κάποιων φοιτητοπατέρων, οι οποίοι πέρα από την εκλογή πρυτάνεων έφταναν να ορίζουν μέχρι και το πρόγραμμα σπουδών. Χειρότερα: έσπρωξαν το πανεπιστήμιο στο επίπεδο του ελάχιστου κοινού παρονομαστή. Το αίτημα δεν ήταν καλύτερες σπουδές, ήταν λιγότερες σπουδές. Δεν ήταν περισσότερες πηγές, ήταν το ένα σύγγραμμα σπουδών. Δυστυχώς στα ΑΕΙ δεν απέτυχε μόνο ο νόμος 1268/82, απέτυχε ένα δημοκρατικό πείραμα για την ελληνική κοινωνία.
Η πατερναλιστική παράδοση του μετεμφυλιακού κράτους συν τη σταλινογενή συνιστώσα του κυρίαρχου ιδεολογικού μοντέλου (που επίσης θέλει το κράτος αρχή και τέλος των πάντων) ευνούχισε κάθε δημιουργική πρωτοβουλία και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο
Δεν ήταν όμως μόνο τα «άγουρα νιάτα» που έσπρωξαν ένα δημοκρατικό θεσμό στην απαξίωσή του. Ο ίδιος εκφυλισμός παρουσιάζεται και στο εργατικό κίνημα. Η διά νόμου ενίσχυση του συνδικαλιστικού κινήματος κατέληξε στην ισχυροποίηση των συνδικαλιστών, οι οποίοι χωρίς αιδώ και σκέψη έγιναν δερβέναγες (ειδικά των ΔΕΚΟ) και απαξίωσαν μια σημαντική κοινωνική συνιστώσα. Οι συνδικαλιστικές άδειες -μια μορφή επιδότησης για την απρόσκοπτη λειτουργία των συνδικάτων- έγιναν πληρωμένη αεργία και η συνδιοίκηση οδήγησε σε αποεπένδυση στον ιδιωτικό τομέα και συνδιαφθορά στον δημόσιο. Δυστυχώς και στην οικονομία δεν απέτυχε μόνο ο νόμος 1264/82, απέτυχε ένα ακόμη δημοκρατικό πείραμα για την ελληνική κοινωνία.
Οι συνεταιρισμοί που θα μπορούσαν να γίνουν κοινωνικές επιχειρήσεις και να εξαλείψουν τον επιχειρηματικό παρασιτισμό στη διακίνηση των προϊόντων κατέληξαν σ’ ένα απίστευτο φαγοπότι των κοινοτικών ενισχύσεων. Δεν εκσυγχρόνισαν τις δομές του εμπορίου ούτε τον αγροτικό τομέα όπου ως επί το πλείστον δραστηριοποιήθηκαν. Κατέληξαν μόνο στην κατασυκοφάντηση του συνεταιριστικού κινήματος.
Δεν ταιριάζει, λοιπόν, η συλλογική δράση στη σοσιαλ-σκεπτόμενη Ελλάδα; Αν συνυπολογίσουμε και την αδυναμία του καταναλωτικού κινήματος να ορθώσει αποτελεσματική αντίσταση στους μπαταχτσήδες της αγοράς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η κοινωνία των πολιτών είναι ακόμη στα σπάργανα. Οι πρωτοβουλίες και οι μαζικές οργανώσεις εκφυλίζονται ταχύτατα. Γίνονται στην καλύτερη περίπτωση κρατικοδίαιτες και στη χειρότερη συνδιαμορφωτές των παθογενειών που υποτίθεται ότι καταπολεμούν. Η πατερναλιστική παράδοση του μετεμφυλιακού κράτους συν τη σταλινογενή συνιστώσα του κυρίαρχου ιδεολογικού μοντέλου (που επίσης θέλει το κράτος αρχή και τέλος των πάντων) ευνούχισε κάθε δημιουργική πρωτοβουλία και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο. Αυτός ο πατερναλισμός έπνιξε την υγιή επιχειρηματικότητα, δεν άφησε και τα κινήματα να ωριμάσουν και έθισε τους πολίτες στην αδράνεια. «Πού είναι το κράτος;», δεν ρωτάμε όλοι, ότι και να συμβεί σ’ αυτόν τον τόπο;


Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 20/5/08

Δεν υπάρχουν σχόλια: